برتری زیست‌محیطی پارک‌های خورشیدی بزرگ‌تر، نسبت به نیروگاه‌های فتوولتائیک متوسط

تحقیقات جدید در اسپانیا نشان می‌دهد که ارزیابی‌های زیست‌محیطی سختگیرانه‌تری در مورد تأثیرات زیست‌محیطی نیروگاه‌های فتوولتائیک بزرگ در مقایسه با پارک‌های کوچک‌تر باید وجود داشته باشد.

این تحقیقات که توسط گروه تحقیقاتی Cátedra Steppe Forward و با همکاری دانشمندانی از دانشگاه مادرید (UAM)، مرکز علوم و فناوری جنگل کاتالونیا (CTFC) و شرکت بزرگ انرژی فرانسوی TotalEnergies انجام شده، به کمبود مطالعات درباره تأثیر نیروگاه‌های فتوولتائیک بر تغییرات اکوسیستمی، اشاره کرده است.

این بررسی نشان داد که نیروگاه‌های فتوولتائیک با اندازه متوسط باعث تخریب بیشتر زیستگاه‌های طبیعی نسبت به نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ می‌شوند. همچنین، توزیع پراکنده واحدهای کوچک خورشیدی تأثیرات تجمعی بیشتری بر محیط‌زیست دارد که ارزیابی‌ها نمی‌توانند به‌راحتی این تأثیرات را شناسایی کنند. این نتایج، اهمیت انجام بررسی‌های دقیق‌تر و جامع در زمینه تأثیرات زیست‌محیطی را تأکید می‌کند.

نتایج این پژوهش در مقاله‌ای با عنوان «توسعه انرژی خورشیدی فتوولتائیک و حفظ تنوع زیستی: دانش کنونی و خلأهای تحقیقاتی» منتشر شده در مجله Conservation Letters ارائه شده است. این پژوهش به تحلیل ۱۸۰ مقاله علمی منتشرشده از سال ۲۰۱۰ پرداخته است. اگرچه ظرفیت نصب نیروگاه‌های فتوولتائیک در این بازه زمانی به‌طور نمایی افزایش یافته است، ولی میزان تحقیقات در خصوص تأثیرات زیست‌محیطی این نیروگاه‌ها رشد مشابهی نداشته است. با این وجود، این حوزه تحقیقاتی در جامعه علمی رو به گسترش است.

به طور خاص، تعداد مقالات علمی در این زمینه طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۳ بیست‌وپنج برابر شده است. این نتایج، امکان شناسایی تأثیرات اصلی نیروگاه‌های فتوولتائیک بر اکوسیستم‌ها و جانداران وابسته را فراهم کرده و مسیرهای تحقیقاتی آینده را برای گذار به انرژی پایدارتر پیشنهاد می‌دهد.

این پژوهش اشاره کرده است که هرچند آسیا و اروپا در صدر مناطقی با بیشترین ظرفیت نصب‌شده فتوولتائیک قرار دارند، اما بخش عمده دانش علمی موجود از مطالعات انجام‌شده در آمریکای شمالی به‌ویژه در مناطق بیابانی به‌دست آمده است. این موضوع می‌تواند تعمیم این یافته‌ها به سایر محیط‌ها نظیر زمین‌های کشاورزی که بیشترین ظرفیت فتوولتائیک جهانی را در خود جای داده‌اند، دشوار کند.

علاوه بر این، بیشتر مطالعات روی از بین رفتن یا تغییر زیستگاه‌ها تمرکز کرده‌اند، در حالی که سایر تأثیرات، مانند تغییرات ریزاقلیمی یا پتانسیل سیستم‌های آگرولتائیک، به‌ندرت مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نهایت، ۵۳ درصد از این مطالعات تنها بر یک نیروگاه فتوولتائیک متمرکز بوده‌اند و شرایط پیش از ساخت به‌ندرت ثبت شده است.

نصب پنل‌های خورشیدی به روش‌های بسیار متنوعی بر محیط زیست و تنوع زیستی تأثیر می‌گذارد. در مناطق خشک، این پنل‌ها در فصول گرم بر ریزاقلیم تأثیر مستقیم دارند و مناطق جدید سایه‌دار ایجاد کرده و رطوبت خاک را افزایش می‌دهند.

آنها همچنین می‌توانند ترکیب شیمیایی و فیزیکی بستر زمین را تغییر دهند، اما برای درک دقیق مکانیزم‌هایی که این تغییرات را توضیح می‌دهند، تحقیقات بیشتری لازم است.

تأثیر نصب پنل‌های خورشیدی بر رفتار و الگوهای حرکتی حیوانات نیز موضوع قابل توجهی است. این نیروگاه‌ها با ایجاد موانع فیزیکی، الگوهای حرکت حیوانات را مختل کرده و می‌توانند منجر به تغییرات رفتاری و جمعیتی شوند. در مقیاس کوچکتر، پنل‌ها با ایجاد سایه‌بان و تغییر در الگوهای نوری، زیستگاه حیوانات کوچک مانند بندپایان و پرندگان کوچک را نیز تغییر می‌دهند و باعث میشوند که این موجودات، به‌اشتباه به سمت نیروگاه‌های فتوولتائیک هدایت شوند و آنها را از منابع آبی دور کرده و به تله‌های زیست‌محیطی تبدیل می‌کنند که این پدیده به «اثر دریاچه» معروف است.

در هنگام نصب پنل‌های خورشیدی، باید از تأثیرات منفی جلوگیری کرد و این امر با برنامه‌ریزی مناسب استفاده از زمین آغاز می‌شود. علاوه بر این، نیاز است که تحقیقات بیشتری برای درک مکانیزم‌هایی که این تأثیرات را توضیح می‌دهند، صورت گیرد تا بتوان تدابیر کارآمدتری برای کاهش این تأثیرات طراحی کرد.

در نهایت، تلاش‌های بیشتری برای ارزیابی تأثیرات تجمعی زیست‌محیطی لازم است تا از ایجاد تأثیرات منفی بیشتر ناشی از نصب پراکنده نیروگاه‌های کوچک در مقایسه با نیروگاه‌های بزرگ و متمرکز جلوگیری شود.